Ozempic - dlaczego zniknął z aptek?

Ozempic - lek na cukrzycę, który sprzyja redukcji masy ciała

Czym jest Ozempic?

Ozempic to nowoczesny lek z grupy analogów naturalnego jelitowego hormonu inkretynowego GLP 1, przeznaczony dla pacjentów cierpiących na cukrzycę typu 2, która jest niedostatecznie kontrolowana. Objawy zapowiadające nieodpowiednie stężenie cukru we krwi mogą pojawić się nagle i składają się na nie: zimne poty, chłodna blada skóra, ból głowy, kołatanie serca, nudności, zawroty głowy, uczucie silnego głodu, zmiany widzenia, ból brzucha, senność, uczucie osłabienia, nerwowość, niepokój, stan splątania, zaburzenie koncentracji, drżenie.

Warto podkreślić, że Ozempic może być stosowany równocześnie z innymi preparatami przeciwcukrzycowymi lub w monoterapii, gdy inne leki są przeciwwskazane lub nietolerowane przez pacjenta. Farmakoterapię należy połączyć z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną.

Ozempic - dlaczego zniknął z aptek?

W ostatnim czasie zaobserwowano znaczny wzrost zainteresowania preparatem Ozempic - od początku 2022 roku dostępność produktu w aptekach spadła o kilkadziesiąt procent. Aktualnie, według danych z portalu GdziePoLek, Ozempic można kupić tylko w 1-2% aptek w Polsce. Istnieją też problemy z realizacją nowych recept - apteki rezerwują lek dla pacjentów z już "rozpoczętą" receptą, by zmniejszyć ryzyko przerwania ciągłości terapii.

Tak gwałtowny skok popularności leku nie wynika jednak wyłącznie ze zmian charakterystyki leczenia przeciwcukrzycowego. Z uwagi na swoje dodatkowe właściwości Ozempic zaczął być przepisywany przez lekarzy, często na bezpośrednią prośbę, poza wskazaniami, jako lek kontrolujący masę ciała u pacjentów z nadwagą.

Novo Nordisk (producent leku Ozempic) przeprowadził badania kliniczne, które miały ocenić skuteczność produktu w redukcji nadmiaru kilogramów u pacjentów bez zaburzeń metabolizmu węglowodanów. Podczas 68 tygodniowej terapii semaglutydem w iniekcjach u badanych zaobserwowano spadek masy ciała o 14,9%, u uczestników przyjmujących placebo zanotowano spadek rzędu 2,4%. Taki spektakularny efekt napawa nadzieją osoby, które długotrwale i bez większych sukcesów walczą z chorobą jaką jest otyłość .

Nie bez echa przeszedł również wpis na portalu społecznościowym Twitter opublikowany 24.04.2022r. przez amerykańskiego miliardera i influencera Elona Muska. Zareklamował on preparaty zawierające semaglutyd, w tym Ozempic, jako prawdopodobnie skuteczne w kontroli apetytu przy jednoczesnym dobrym profilu bezpieczeństwa (niewielkiej ilości działań niepożądanych). Ten wpis jeszcze bardziej zwiększył świadomość społeczną na temat nowego leku odchudzającego.

Przepisywanie leków off-label jest legalnym procederem w Polsce, jednak wiąże się z przeniesieniem odpowiedzialności za ewentualne powikłania terapii na lekarza prowadzącego. Producent nie przebadał leku w takim wskazaniu, więc nie gwarantuje skuteczności i bezpieczeństwa. Ponadto zwiększenie populacji osób przyjmujących Ozempic poza wskazaniami sprawia, że pacjenci chorzy na cukrzycę, którzy wymagają ciągłości terapii, mają duże problemy w zdobyciu potrzebnego im leku. Nierzadko powoduje to konieczność czasowego przerwania leczenia.

Co mam zrobić, jeśli stosuję Ozempic, a brakuje go w aptekach?

Według przedstawicieli Novo Nordisk nikt nie przypuszczał, że popyt na lek Ozempic będzie tak ogromny. Firma zapowiada, że zwiększy swoje moce przerobowe oraz zintensyfikuje tempo i wielkość dostaw do Polski.

Ozempic został również umieszczony przez ministra zdrowia na liście leków zagrożonych brakiem dostępności na terenie Rzeczpospolitej. Według ustawy antywywozowej leki umieszczone na tej liście nie mogą być eksportowane za granicę. Ma to zwiększyć dostępność produktu dla populacji Polski.

Powyższe zapewnienia, mimo iż mogą zmienić sytuację na rynku farmaceutycznym, mają charakter długofalowy. A co jeśli pacjent nie może czekać, a nowe opakowanie leku Ozempic jest mu potrzebne w najbliższym czasie? Na szczęście istnieje kilka sposobów na kontynuowanie terapii mimo tego, że brakuje w aptekach.

Turystyka lekowa

Jeśli preparat Ozempic niedostępny jest w aptekach w okolicy miejsca zamieszkania, niektórzy pacjenci decydują się niekiedy udać w podróż do aptek oddalonych o kilkadziesiąt, a nawet kilkaset kilometrów od domu. Przed wyjazdem warto jednak sprawdzić dostępność produktu drogą telefoniczną lub za pomocą portalu GdziePoLek oraz upewnić się, że nie jest on zarezerwowany.

W dobie e-recept, kiedy nie ma potrzeby przedstawiania papierowej wersji dokumentu, dużo łatwiej jest również zaaranżować, by ktoś bliski wykupił przepisany nam lek. Pełnomocnik powinien znać jednak numer PESEL oraz kod do e-recepty pacjenta.

Inną opcją, może jeszcze mało popularną, jest podróż za granicę w celu nabycia produktu leczniczego. Wydawałoby się, że takie przedsięwzięcie jest bardzo kłopotliwe, gdyż wiąże się z koniecznością uzyskania recepty od tamtejszego lekarza. Istnieje jednak prostsze rozwiązanie - recepta transgraniczna. Jest to uniwersalny dokument, który wystawia lekarz w kraju zamieszkania, respektowany przez wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej. Recepta ta nie podlega refundacji, występuje wyłącznie w formie papierowej i musi być opatrzona datą i własnoręcznym podpisem lekarza. Warto także podkreślić, że na recepcie transgranicznej umieszcza się międzynarodową nazwę produktu leczniczego, nierzadko inną od nazwy handlowej - w przypadku leku Ozempic nazwą międzynarodową jest semaglutyd.

Zmiana produktu Ozempic na Rybelsus - lek zawierający tę samą substancję czynną

Do niedawna Ozempic był jedynym produktem na rynku farmaceutycznym, który w swoim składzie zawierałby semaglutyd. Aktualnie dostępny jest jednak jeszcze jeden preparat zawierający tę inkretynową substancję czynną - Rybelsus.

Rybelsus to lek z grupy analogów GLP 1, który jako jedyny może być przyjmowany doustnie, co jest dużą zaletą dla pacjentów. Wskazany jest on (tak samo jak Ozempic) do leczenia cukrzycy typu 2 oraz off-label (poza wskazaniami) do kontroli masy ciała u osób z nadwagą. Miesięczny koszt terapii to około 580 zł, u pacjentów spełniających kryteria Rybelsus dostępny jest z 30% odpłatnością.

Tabletki należy przyjmować codziennie, niezależnie od pory dnia. Lek cechuje się bardzo dużym współczynnikiem zmienności wchłaniania, oscylującym na granicy 100%. By zmaksymalizować wchłanianie substancji, tabletki połyka się w całości, na pusty żołądek - na 30 minut przed posiłkiem lub napojem. Taka zmienność powoduje, że nie można przewidzieć skuteczności leczenia. Każdy pacjent w inny sposób metabolizuje substancje i tym samym osiąga inny efekt terapeutyczny.

Pacjenci, którzy nie chcą kontynuować leczenia w formie zastrzyków lub mają trudności z zakupem produktu Ozempic mają możliwość modyfikacji terapii i zmiany przyjmowanego preparatu. W takim przypadku pierwszą tabletkę leku Rybelsus można przyjąć po upływie 7 dni od ostatniej iniekcji leku Ozempic. Decyzję należy jednak skonsultować z lekarzem prowadzącym. Pomoże on również dobrać odpowiednią dawkę.

Zmiana preparatu Ozempic na inny lek inkretynowy

W ostateczności, jeśli nie jest możliwe wykupienie lekarstwa, po konsultacji z lekarzem Ozempic można wymienić na inny lek inkretynowy.

Do leczenia cukrzycy typu 2 zarejestrowany jest produkt Trulicity, analog GLP 1 zawierający substancję czynną o nazwie dulaglutyd. Lek stosuje się identycznie jak Ozempic - pacjent samodzielnie, raz w tygodniu dokonuje podskórnej iniekcji. Trulicity obniża poziom cukru na czczo, glikemii poposiłkowej i hemoglobiny glikowanej, sprzyja również redukcji masy ciała i ryzyka sercowo-naczyniowego. Efektywność leku może być jednak niższa niż w przypadku produktu Ozempic. Trulicity refundowany jest w identycznych wskazaniach jak Ozempic, jest jednak tańszy - koszt miesięcznej terapii to około 200 zł.

Dla pacjentów bez współtowarzyszącej cukrzycy, którzy stosują Ozempic, dedykowany jest lek o nazwie Saxenda. Preparat ten wskazany jest w celu kontroli masy ciała u osób z otyłością lub nadwagą i co najmniej jednym schorzeniem, które zazwyczaj towarzyszy nadmiarze kilogramów (nadciśnienie tętnicze, dyslipidemie, obturacyjny bezdech senny czy choroba sercowo-naczyniowa). Lek może być stosowany również u dzieci >12 roku życia. Niestety terapia wiąże się codziennymi iniekcjami oraz wysokim kosztem - cena produktu Saxenda to około 700 zł, lek nie jest refundowany.

W czerwcu 2021 r. Amerykańska Agencja Żywności i Leków zaaprobowała jeszcze jeden lek, przeznaczony wyłącznie do leczenia nadmiaru masy ciała u pacjentów bez zaburzeń metabolizmu węglowodanów. Mowa o preparacie o nazwie Wegovy, który tak jak Ozempic zawiera w swoim składzie semaglutyd, jednak o znacznie wyższej dawce (2,4 mg). Produkt ten na początku roku 2022 uzyskał rejestrację centralną w państwach Unii Europejskiej, nie jest jednak jeszcze dostępny na polskim rynku.