Leczenie otyłości brzusznej
Zmiana stylu życia
Podstawową metodą leczenia, ale także zapobiegania otyłości brzusznej jest zmiana stylu życia.
Dieta
Przyczyną odkładania tkanki tłuszczowej jest dodatni bilans kaloryczny - podaż większej ilości kalorii niż organizm zużywa. Niezależnie od typu otyłości, postępowanie się nie zmienia.
Zmiana nawyków żywieniowych wraz z racjonalnym zmniejszeniem spożycia energii pozwala na zdrowy ubytek masy ciała. Najistotniejszą kwestią dla schudnięcia jest ujemny bilans kalorii - jedynie mniejsza ilość kalorii niż jest zużywana przez ciało pozwoli na zrzucenie zbędnych kilogramów.
Restrykcyjna dieta wykluczająca całe grupy produktów jak np. tłuszcz czy gluten może działać w niektórych przypadków, jednak nie jest to zalecany, zbilansowany sposób odżywiania. Na dłuższą metę, po odstawieniu takiej diety i wróceniu do starych nawyków, masa ciała może powrócić do początkowej.
Ważne jest regularne spożywanie posiłków, od 3 do 5 w ciągu dnia.
Dieta powinna być pełna warzyw i owoców, a także produktów pełnoziarnistych (pieczywo razowe, żytnie, płatki owsiane, ryż brązowy, makarony pełnoziarniste). Warto włączyć do posiłków nasiona roślin strączkowych, chude mięso, ryby, orzechy czy produkty nabiałowe. Produkty zawierające wysoką zawartość białka zwiększają uczucie sytości.
Z kolei unikać trzeba produktów przetworzonych, słodzonych (jeżeli już musimy sięgnąć po coś słodkiego, lepiej by zawierało słodzik zamiast cukru), nadmiaru tłuszczów zwierzęcych i cukru oraz zrezygnować ze słodkich napojów na rzecz wody (minimum 2 litry dziennie, w zależności od zapotrzebowania organizmu).
Jeżeli zmienimy na stałe sposób odżywiania, efekt diety także będzie stały. W przypadku, gdy mimo prób nie udaje się zmienić nawyków i niewłaściwe przyzwyczajenia są zbyt silne, należy udać się po poradę i ułożenie jadłospisu do dietetyka.
Ruch
Poza zmniejszeniem przyjmowania kalorii, można również zwiększyć zużywaną energię poprzez wysiłek fizyczny. Regularna aktywność fizyczna nie dość, że pozwala pozbyć się tkanki tłuszczowej, to poprawia samopoczucie, zapobiega utracie masy mięśniowej przy ujemnym bilansie kalorycznym i zwiększa wydolność krążeniowo-oddechową.
Zaleca się minimum 30-60 minut wysiłku o umiarkowanej intensywności, dostosowanego do aktualnych możliwości chorego, co najmniej 5 razy tygodniowo.
Mimo że może nie być widać zmniejszenia masy ciała, dzięki regularnej aktywności fizycznej zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej, szczególnie tłuszcz trzewny i ektopowy (np. wątrobowy czy sercowy).
Farmakoterapia
Farmakoterapia jest leczeniem wspomagającym, a nie podstawowym. Stosuje się ją u osób z BMI ≥30 kg/m2, u których w wyniku zmiany diety i postępowania behawioralnego nie uzyskano znaczącej redukcji masy ciała (spadek o minimum 5% wyjściowej masy).
Jeżeli metody niefarmakologiczne okazały się nieskuteczne u osób z BMI ≥27 kg/m2 i współistnieniem ≥1 choroby powiązanej z otyłością, również należy rozważyć włączenie farmakoterapii.
Przed rozpoczęciem leczenia otyłości należy ocenić stan kliniczny pacjenta oraz przeprowadzić diagnostykę w kierunku chorób, które często jej towarzyszą.
Leczenie otyłości optymalnie powinno trwać 12 miesięcy i dłużej, ale nie krócej niż 6 miesięcy. Za krótkie leczenie, szczególnie bez utrwalenia nowych nawyków, może spowodować, że efekty farmakoterapii nie będą długotrwałe. Czas leczenia musi być dostosowany do celu terapii i odpowiedniego tempa zmniejszania masy ciała.
Obecnie na terenie Unii Europejskiej zarejestrowano 4 leki, które służą do leczenia otyłości, dostępne są tylko na receptę, którą można otrzymać online.
Liraglutyd i semaglutyd
Liraglutyd (Saxenda), jak i semaglutyd (Ozempic) są substancjami naśladującymi GLP-1 - hormon wydzielany przez jelito kręte po spożyciu posiłku. Leki te pierwotnie zostały zarejestrowane jako terapia cukrzycy typu 2.
Analogi GLP-1 powodują uwalnianie insuliny, hamują powstawanie glukagonu i spowalniają tempo opróżniania żołądka. Te wszystkie czynniki przyczyniają się do wyregulowania poziomu cukru oraz do uczucia sytości po posiłku.
Należy pamiętać, że preparaty te mają określone wskazania i stosowanie ich bez konsultacji z lekarzem może doprowadzić do poważnych skutków ubocznych, takich jak zapalenie trzustki czy żołądka.
Zobacz też: Analogi GLP-1 - Leki inkretynowe, nowoczesne leczenie cukrzycy i otyłości
Naltrekson z bupropionem
Chlorowodorek naltreksonu z chlorowodorkiem bupropionu (Mysimba) - oba składniki tego preparatu działają ośrodkowo i wcześniej były stosowane głównie we wskazaniach psychiatrycznych: naltrekson w leczeniu uzależnień od alkoholu i opioidów, a bupropion w leczeniu depresji i jako wsparcie leczenia uzależnienia od nikotyny.
Bupropion zwiększa ośrodkowo uczucie sytości. Łączne stosowanie obu tych substancji zmniejsza apetyt lub silną potrzebę spożywania konkretnych produktów lub pokarmów.
Orlistat
Orlistat (Xenical) jest to preparat najdłużej obecny na rynku, lecz jednocześnie najmniej skuteczny spośród dostępnych preparatów. Jest on silnym, swoistym inhibitorem lipaz wytwarzanych w przewodzie pokarmowym. Hamuje on rozkład triglicerydów do wolnych kwasów tłuszczowych.
Dzięki temu jego regularne przyjmowanie zmniejsza wchłanianie tłuszczu zawartego w pożywieniu, co prowadzi do zmniejszania liczby przyswajanych kalorii. Jednakże nie wpływa on na regulacje ośrodka głodu i sytości.
Aktualnie orlistat uznaje się za lek trzeciego wyboru w farmakologicznym leczeniu otyłości.
Brak efektów po farmakoterapii?
Jeżeli mimo włączenia farmakoterapii efekty się nie pojawiają, należy ocenić ponownie:
Dopiero w następnej kolejności można zmienić lek na inny. Nie zaleca się stosować jednocześnie dwóch preparatów z wyżej wymienionych.
Terapię lekami można włączyć dla utrzymania niższej masy ciała przy leczeniu niefarmakologicznym czy zabiegu chirurgii bariatrycznej.
Chirurgia
Chirurgiczne leczenie otyłości brzusznej jest wskazane u chorych z otyłością III stopnia (BMI ≥40 kg/m2) oraz otyłością II stopnia (35-39,9 kg/m2), jeżeli współwystępuje z przynajmniej jednym powikłaniem otyłości (np. nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca typu 2), a zabieg operacyjny może pomóc w redukcji dalszych jej powikłań.
W przypadku III stopnia otyłości należy brać pod uwagę operację bariatryczną od razu. Można także włączyć leczenie farmakologiczne w ramach przygotowania do zabiegu.
Istnieją różne metody wykonywania operacji chirurgii bariatrycznej: rękawowa resekcja żołądka oraz wyłączenie żoładkowe z zespoleniem pętlowym lub Roux-Y. Decyzja, którą metodę wybrać podejmuje lekarz, biorąc pod uwagę kliniczny obraz pacjenta, jego preferencje, a także przeciwwskazania. W części ośrodków wymagane jest schudnięcie od 5 do 10% masy ciała przed operacją.
Operacja wykonywana jest laparoskopowo, to znaczy za pomocą narzędzi wprowadzanych przez uprzednio wykonane otwory w powłokach brzusznych. W szczególnych przypadkach konieczne jest operacyjne otwarcie brzucha.
Zobacz także: Jakie są dostępne formy leczenia otyłości? Zastrzyki, tabletki, chirurgia
